Eulogies to the Prophet Muḥammad in Andalusian Poetry

Hz. Muhammed’i (s.a.s.) konu alan ilk methiyeler, henüz o hayattayken ortaya çıkmıştır. Ḥassān b. S̠ābit (öl. 60/680 [?]), Abdullah Revāḥa 8/629) ve Kaʿb Mālik 50/670) gibi dönemin önemli Müslüman şairleri, Peygamber’i methetmiş gelecek kuşaklara mensup şairlere ilham vermişlerdir. Sonraki asırlarda çıkan gelişmelere bağlı olarak Peygamber’e karşı şevkli duyguları dile getirmek, onu Risâlet’ini savunmak için söylenen şiirlerin sayısında büyük bir artış olmuştur. Bu türün en çok gösterdiği yerlerin başında Endülüs gelmektedir. Endülüs’te Peygamber övgüsünün örnekleri Mulūku’ṭ-Ṭavāif (1031-1090) döneminde 5./11. asrın sonlarına kadar zühdiye, mersiye istiṣrāḫ (feryat) şiirlerinin içerisinde işlenen methiyeleri tasavvufî düşüncenin de edebiyat çevrelerine nüfuz etmesiyle sürekli artan örnekler sayesinde el-Medāiḥu’n-Nebeviyye/Nebeviyyāt adıyla ifade edilen müstakil tür haline gelmiştir. övgülerinin dönüm noktası Doğu’da olduğu 7./13. asra denk gelen Muvaḥḥidler dönemidir (1147-1238). İlk 4./10. yüzyılda Fāṭımīler tarafından siyâsî yönetimlerine meşruiyet kazandırmak başlatılan Kuzey Afrika’da her yıl Rabîulevvel ayının on ikisinde düzenlenen mevlit kutlamaları, döneminin sonlarında Endülüs’e intikal etmiş zamanla Endülüs’teki resmî dînî bayramlardan biri Her Endülüs’ün dört yanında kutlanan mevlid bayramı kutlamalar münasebetiyle okunan yüksek nitelikli şiirlere ödüllerin verilmesi bu alandaki edebî zenginliğe katkı sağlamıştır. övgülerinde Ebū Zeyd el-Fāzāzī 627/ 1230), İbnu’l-Cennān el-Enṣārī 650/1252), İbn Cābir 780/1378) Zumrek 797/1395) birbirinden yetenekli şairler seçkin nebevî medih şairlerinden olan el-Fāzāzī’nin, Iraklı şair Yaḥyā eṣ-Ṣarṣarī 656/1258) Mısırlı Būṣīrī’den 695/1296) önce yayılmasına öncülük ettiği söylenir. Alfabetik sıraya göre yazdığı tamamını peygamber övgülerine tahsis el-Vesāilu’l-muteḳabbele adında divanı bulunmaktadır. hakkında söylediği methiyelerin ünü Afrika’ya yayılmış, bayramlarda özel günlerde kasidelerinin okunması gelenek devletinin görkemli günlerine çöküşüne tanıklık eden da, çokluğu kalitesinden dolayı şairi S̠ābit’e tutularak Şāʿiru’l-medīḥi’n-Nebī anılmıştır. el-Endelusī ise bedīʿiyye türü kasidelerin mucidi Ṣafiyyuddīn el-Ḥillī’nin (ö. 749/1348) ardından alanda ikinci kasideyi yazarak bedīʿiyyāt öncüsü olmuştur.
 sonu ile birlikte çöküş sürecine giren istikrarsızlığın şiirlerine etkisi açıktır. Birçok şaire Müslümanların içine düştüğü kötü durumdan kurtuluş, yeniden Peygamber’in sünnetlerine yapışmakla mümkündür. Muhtemelen yansıması asırdan itibaren pek kasidelerini sünnetini anlatmaya etmiştir. Şiirlerinde bütün ayrıntılarıyla anlatan şairler, methetme düştükleri sıkıntı/hastalıklardan kurtulmayı cennette yüce makamlara ulaşmayı umarlar. fizîkî özelliklerine değinen onun mütebessim simasını ekseriyetle parlak güneşe dolunaya benzetirler. Hitabet gücü bakımından akıcı sahip olduğunu asla söz söylemediğini belirtirler. hoşgörü, adalet cesaret ahlâkî erdemlerle öven Endülüslü sağanak yağmuru andıran ihsanlarının çokluğundan mahlûkatta ondan daha merhametli cömert birinin olmadığını ederler. şairleri kaside yapısı Arap şiirinin geleneksel formlarına bağlıdırlar. Kasidelerin giriş bölümlerinde umumiyetle kutsal mekânlara duydukları özlemi getirirler. Ana tema çoğunlukla, üstün meziyetleri olup genellikle methiyelerini salâtüselâm bitirirler. Birkaç sûfî hariç şiirlerinde sade anlaşılır dil kullandıkları söylenebilir. Şiirlerinin kaynağı Kur’ân hadislerdir. yapısını bozmadan bedî sanatlarını kullanmışlardır. Şiirdeki müzikaliteyi cinâs sanatının yanı sıra, aruz vezni kafiye düzeni sağlamışlar, bazen bunu tekrar yoluyla desteklemişlerdir. İbnu’l-Cennān’ın kasidelerinde tekrarın türlüsünü görmek mümkündür.
 çalışmada, yeri ona duyulan muhabbetin methiyeler incelenecektir. Ayrıca tasavvuru siyâsî, sosyal kültürel çerçevesi anlamlandırılmaya çalışılacaktır.